Eskişehir’de yıllardır şehir içinde trafik sorunu yaşanıyor. Son 7 yıldır Eskişehir’de yaşamıyorum ama Eskişehir’e geldiğimde bu sorunun devam ettiğini görüyorum. Bu soruna çözüm bulacak olan Büyükşehir Belediyesidir. Sayın Sadi Seda 24 Ocak 2024 tarihli yazısında “Trafik sorununu çözmek için çevre yolu şart” demiş ve eklemiştir: “Kimileri de şehir içerisinde hizmet vermekte olan tramvaylar yüzünden ulaşımın kilitlendiğini iddia etti…AK Parti’nin Büyükşehir Belediye Başkanı Nebi Hatipoğlu ise 31 Mart’ta yapılacak seçimde Büyükşehir Belediye Başkanı seçileceğini, ilk işinin şehir içi trafik sorununu çözmek olacağını söyledi…” (https://www.sonhaber.com.tr/trafik-sorununu-cozmek-icin-cevre-yolu-sart)
Trafik sorununun acilen çözümlenmesinde batçıklar hızlı bir çözüm olabilir. Büyükşehir Belediye Başkanı sayın Büyükerşen “Batçık yaptı ama batçıklar yanlış. Dünya bu yöntemden vazgeçti. Buna başladınız mı tüm üst geçitlerin altından geçmek lazım. Çünkü buralarda su birikir. Kentin jeolojik yapısı önemlidir. Eskişehir ova, altı su. Burada su birikecek arabalar kalacak. Yağmur yağdığında batçıklara su doluyor. Bunlar motorlarla dışarı atılıyor. Porsuk nehrinin yatağı bu altgeçitlerin üstünde çünkü” demiştir.
Ben 5 yıl Paris’te görev yaptım. Paris’in ortasından tıpkı Porsuk gibi Sen nehri geçer. Nehrin her iki tarafında da batçıklar vardır ama yağmur yağdığında batçıklara su dolmuyor. Sen nehri Porsuk’tan çok daha büyük bir nehir olmasına rağmen.
Sayın Seda, “Neden toplu ulaşım araçlarını kullanmıyorsunuz? diye sorduğumuzda, tramvay ve belediye otobüslerinin sıkış tepiş olduğunu … söylüyorlar” tespitinde bulunurken haklıdır. Çünkü raylı sistem yapılırken benim 1994 yılındaki Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinde esas aldığım ODTÜ’nin hazırlamış olduğu projede tramvay hattının ray açıklığı normal tren yolları kadardı. Bu açıklık 1435 mm’dir. ABD, Kanada, Çin, Kuzey ve Güney Kore, Ortadoğu ülkeleri, Afrika’nın büyük çoğunluğu, Meksika, Küba, Panama, Venezüella, Peru, Uruguay, Filipinler ve Japonya’da bu hat açıklığı vardır.
Eğer açıklık 1435 mm olmuş olsaydı, raylı sistem DDY sistemi ile entegre olacak, hem de bu sistemde yer alan tramvaylar daha çok yolcu taşıyabilecekti. Fakat bu sistemin bir mahsuru vardı. Şehir merkezine bu açıklıkta ray döşenmesi mümkün olmayacaktı.
Bunun için bir çözüm söz konusuydu. O da şehir merkezine raylı sistem girmeyerek, şehir çevresinde geçecek, merkeze Paris, Sidney gibi şehirlerde olduğu gibi cadde üzerinde inşa edilecek daha dar açıklıkta raylı sistem ile entegre olacak bir raylı sistem yapılarak sorun çözülecekti.
Eskişehir’e raylı sistem yapılması konusu ilk defa tarafımdan 1994 yılında Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı döneminde (ANAP Büyükşehir Adayı) gündeme getirilmiştir. Eskişehir Türk Ocağı’nın İstikbal Gazetesi’nde yer alan “Bir Raylı Sistem Hikayesi” ilanında “Yani Bu Proje Size Değil Aydın Arat’a Aitti” açıklaması kısmen doğrudur. Ben o dönemde ODTÜ’ne ait 450 sayfalık projeyi gündeme getirerek Eskişehir’e kazandırmak istedim. Seçimleri çok az oy farkıyla kaybettikten sonra ODTÜ’yü ait projeyi vefat eden Kırım kökenli bir işadamının talebi üzerine ona verdim. O da rahmetli Aydın Arat’a ulaştırdı. Bu proje bana ait değildi ama Eskişehir için yararlı olacağını düşündüğüm için sahip çıkmıştım.
Bunu o günlerde yeni kurulan Kanal 26 TV’de de gündeme getirmiştim. Proje, ray açıklığı 1435 mm olan, bir sürücü tarafından sinyalizasyon sistemine uygun olarak kumanda edilen, ortalama 60-80 km/sa hızla, kendisine tahsisli hatlarda işletilen, şehir merkezine girmeyen raylı toplu taşıma sistemidir.
Raylı toplu taşıma türleri genel olarak şöyledir: Cadde Tramvayı, Hafif Raylı Sistem, Hafif Metro, Metro, Lastik Tekerlekli Raylı Sistem, Üst Yollu Elektrikli Taşıt. Gelişmiş bazı ülkelerde kullanılmaya başlanılan bu son sistemde araçlar, yukarıda bulunulan yola bir askı kolu ve kılavuz vasıtası ile işletilmektedir. Dikdörtgen şeklindeki kapalı kutu yola raylar, enerji ünitesi ve tahrik ünitesi yerleştirilmektedir. Tahrik, motorlar vasıtasıyla yapılmaktadır. Bu sistem yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Buna örnek Sidney şehridir.
Yerel seçimler yaklaşırken Büyükşehir Belediye Başkan adaylarının şehir merkezine giren ve trafik tıkanıklığına yol açan bu durumu giderecek projelerini açıklamalarının yararlı olacağını düşündüğüm için bu konuyu paylaşmak istedim.
Başkan adaylarının görüşlerini açıklamalarında yarar vardır. Bir sonraki yerel seçimler öncesinde şehir merkezindeki trafik tıkanıklığının mutlaka giderilmesi, Eskişehir için çok önemlidir. Bir sonraki seçimler sonrasına kalmadan bu sorun bu dönemde çözümlenmelidir.
