İyi yazı yazmak okumakla ilgili, iyi ve nitelikli şeyler okursanız genellikle iyi de yazarsınız. Her yazarın kendi dalında etkilendiği başka yazarlar da mutlaka vardır. Hele benim gibi devşirme ve alaylı, ikinci hayatını “yazı yazarak” yaşamak isteyenler için kaçınılmaz bir gerçeklik bu. Cumhuriyetteki köşesinde yazmayı bırakana kadar Mine Söğüt’ten çok etkilendiğimi söylemeliyim. Şimdilerde de “Gazete Pencere”nin felsefe kökenli mektepli yazarı Gönç Selen her yazısıyla beni başka bir aleme götürmeyi başarıyor. Bu hafta sonu da Ahlak ve Etik arasındaki farkı anlatmaya çalışmış (*). “Etik” felsefenin bir dalı, “Ahlak” da günümüzde ders olarak bile okutulmaya çalışılıyor. Ancak çoğu zaman ikisi de eş anlamlı olarak kullanılıyor. Aslında tüm zamanlarda bazı filozoflar bile ikisinin bir ve aynı şeyi ifade ettiği düşüncesiyle, onları birbirinin yerine kullanabiliyordu. Selen birbirlerine benzeseler de aralarına nüans olduğunu belirterek, bunların anlam açısından iki ayrı kavram olduklarına işaret ediyor ve farklarını irdeliyor. Etiği ahlakın felsefesi olarak niteliyor…
Ahlak, “zamandan zamana, mekândan mekâna, toplumdan topluma, kişiden kişiye değişebilen, sana göresi, bana göresi olabilen davranış biçimleri ve kuralları” olarak açıklanıyor. Yani pratik hayatla, eylemle ilgili olduğu görülüyor. Etik ise; “bu davranış biçimleri ve kuralları inceleyen, onları evrensel ilkelere bağlamak niyetinde olan bir disiplin” şeklinde tanımlanıyor. Bir başka deyişle etik, ahlakın teorisini ortaya koymaya çalışan felsefî bir düşünme alanı olarak gözüküyor. Ahlak pratik alanda eylerken etik genellikle teorik olarak kalıyor. Ahlakın yerel unsurlara, yani zamana, mekâna ve koşullara bağlı olarak açığa çıkmasına karşın, etiğin evrensel değer yargılarına bağlı olarak ele alınması gerektiğinden söz ediliyor. İkisi arasındaki farkı anlayabilmek, sözcükleri kullanırken kimi zaman düştüğümüz yanlışları önleyebiliyor. Bazı yörelerde dinin belirleyici unsur olduğu gözlemlense bile her iki kavramın da dinle hiçbir bağlantısının olmadığı, sadece insanlıkla ilgisi olduğunu mutlak görmek gerekiyor… 
(*) “Ahlak mı, Etik mi?”, Gönç Selen, Gazete Pencere, 28.01.2024